Uchylenie prawa do świadczenia wychowawczego 500 plus z uwagi na podjęcie zatrudnienia za granicą
Wprowadzenie
W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni począwszy od dnia 2 stycznia 2021 r. podjęła zatrudnienie poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, mianowicie na terenie Republiki Czeskiej, jednocześnie zamieszkując na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (pracownik transgraniczny). Partner wnioskodawczyni pozostawał zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Wspólna córka stron uczęszczała do szkoły w Polsce.
Urząd gminy właściwy do przyznania świadczenia wychowawczego 500 plus wydał z dniem 8 czerwca 2021 r. decyzję o uchyleniu prawa do świadczenia za poprzedni okres, tj. od dnia 1 lutego 2021 r. do dnia 31 maja 2021 r., z uwagi na to, że wnioskodawczyni podjęła zatrudnienie na terenie Republiki Czeskiej, tj. w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Co istotne, w międzyczasie wnioskodawczyni otrzymała decyzję z urzędu wojewódzkiego w przedmiocie przyznania prawa do świadczenia za nowy okres.
Decyzja urzędu gminy
Właściwy urząd gminy wydając decyzję w sprawie uchylenia prawa do świadczenia wychowawczego swoje stanowisko oparł na przepisach art. 16 ust. 1, art. 16 ust. 4, art. 16 ust. 6, art. 20 ust. 1 oraz art. 27 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz przepisach art. 40, art. 41 i art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego.
W myśl przepisu art. 20 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w przypadku wystąpienia zmian mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego osoba otrzymująca świadczenie wychowawcze jest obowiązana do niezwłocznego powiadomienia o tym organu właściwego wypłacającego to świadczenie.
Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w przypadku przebywania osoby, której przysługuje prawo do świadczenia, lub członka rodziny tej osoby w dniu przyznania świadczenia wychowawczego lub po tym dniu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mogą mieć zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy występuje do wojewody o ustalenie, czy w sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W oparciu o wyżej przedstawione regulacje, z uwagi na wykonywanie działalności zawodowej przez wnioskodawczynię na terenie Republiki Czeskiej, tj. w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ przekazał wniosek do urzędu wojewódzkiego.
W następstwie przekazania do urzędu gminy wpłynęło pismo od urzędu wojewódzkiego, z którego wynikać miało, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie od dnia 2 stycznia 2021 r. W ocenie urzędu wojewódzkiego wnioskodawczyni miała podlegać pod ustawodawstwo innego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej. Na podstawie przepisów wspólnotowych we wskazanym okresie wnioskodawczyni była uprawniona na terenie Republiki Czeskiej do ubiegania się o świadczenie rodzinne w odniesieniu do członków swojej rodziny, którzy zamieszkują w innym Państwie Członkowskim, tak jakby zamieszkiwali oni na terytorium tego państwa.
W oparciu o powyższe, urząd gminy powołując się na przepis art. 16 ust. 6 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci uchylił prawo do świadczenia wychowawczego za wspomniany okres, w którym osoba podlega ustawodawstwu w zakresie świadczeń na rodzinę w innym Państwie Członkowskim, w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Urząd gminy postanowił o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie prawa do świadczenia wychowawczego przyznanego na rzecz dziecka. Swoją decyzję urząd gminy wydał w oparciu o przepis art. 27 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zgodnie z którym organ właściwy oraz wojewoda mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, mianowicie członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W ocenie urzędu gminy wskazany powyżej przepis art. 27 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci ma w niniejszej sprawie zastosowanie, ponieważ wnioskodawczyni rozpoczęła zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w Republice Czeskiej nabywając tym samym prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku z zastosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego począwszy od dnia 2 stycznia 2021 r.
Decyzja urzędu wojewódzkiego
Urząd wojewódzki oparłszy się o regulacje przepisów art. 11, art. 13a, art. 16 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz w związku z przepisami art. 1 lit. z oraz art. 68 ust. 1b pkt i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz przepisem art. 60 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, poinformował o przyznaniu prawa do świadczenia wychowawczego na okres od dnia 1 czerwca 2021 r.
Urząd wojewódzki wydane rozstrzygnięcie oparł na przesłance zamieszkiwania wnioskodawczyni wraz z dzieckiem na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Wedle przepisu art. 68 ust. 1b pkt i Rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie z tego samego tytułu (zatrudnienia lub pracy na własny rachunek), kolejność pierwszeństwa ustalana jest poprzez odniesienie się do kryterium dodatkowego: miejsca zamieszkiwania dzieci.
W ocenie Urzędu wojewódzkiego kryteria stawiane przez Ustawę o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci uprawniające do przyznania wnioskowanego świadczenia wychowawczego w Polsce zostały w pełni spełnione
Podsumowanie – Uchylenie prawa do świadczenia wychowawczego
W taki oto sposób dwa organy wydały dwie zupełnie odmienne decyzje oparte na odmiennych podstawach prawnych wynikających z błędnej subsumpcji oraz interpretacji przepisów prawnych.
Urząd gminy dokonał błędnej wykładni przepisów, a w jej następstwie wadliwej subsumpcji. W ocenie urzędu gminy zaktualizowała się przesłanka wynikająca z przepisu art. 27 ust. 1 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, mianowicie nabycie prawa do świadczenia wychowawczego w innym państwie
w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Rozumowanie urzędu gminy należy uznać za błędne, ponieważ urząd gminy zaniechał sięgnięcia do ustawodawstwa unijnego, mianowicie do Rozporządzenia (WE) Nr 883/2004, a dokładniej do przepisu art. 68 ust. 1b pkt i.
Wnioskodawczyni pracując w Republice Czeskiej, jednocześnie zamieszkując na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, w oparciu o przepis art. 68 ust. 1b pkt i Rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 ma prawo do pobierania świadczenia wychowawczego na terenie państwa zamieszkiwania dziecka.
Uwzględniając podjęcie zatrudnienia przez wnioskodawczynię na terenie Republiki Czeskiej oraz zatrudnienie jej partnera na terenie Rzeczypospolitej Polskiej zasadnym jest przyjęcie, że świadczenie przysługuje w pierwszej kolejności w tym z krajów zatrudnienia, który stanowi jednocześnie kraj zamieszkiwania dziecka. Drugie z państw może być zobowiązane do świadczenia w drugiej kolejności, jednakże w analizowanym przypadku drugi kraj byłby zobowiązany do wypłaty różnicy, jeśli świadczenie jest tam wyższe.
Godzi się zauważyć, że w przedstawionej sytuacji nie aktualizują się przesłanki negatywne przyznania świadczenia, w szczególności z przepisu art. 8 ust. 1-3 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Urząd gminy swoją decyzję próbował uzasadnić zaistnieniem przesłanki negatywnej z przepisu art. 8 ust. 4 Ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci – członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia wychowawczego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Wyjątek ten uzasadnia w pełni przyjęcie zasadności powołania się na treść przepisu art. 68 ust. 1b pkt i Rozporządzenia (WE) Nr 883/2004.
Reasumując, przyjęcie przez urząd gminy, jakby wnioskodawczyni miała ubiegać się o przyznanie świadczenia w Republice Czeskiej jest błędne.
Autor : asystent prawny Adrian Świś
Kancelaria Adwokacka Adwokat Wojciech Kała
Uchylenie prawa do świadczenia wychowawczego
