TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
OSKARŻENIE PUBLICZNOSKRAGOWE I PRYWATNOSKARGOWE
Tryb ścigania przestępstw omówienie.
Do złożenia zawiadomienia o przestępstwie uprawniona jest każda osoba, która posiada taką informację, bez względu na wiek, płeć, rasę, narodowość itp.
Kodeks Karny określa dwa tryby ścigania przestępstw:
– publicznoskargowe,
– prywatnoskargowe.
TRYB PUBLICZNOSKARGOWY
Na wstępie należałoby określić czym oba te tryby się charakteryzują, a więc w przypadku objęcia ściganiem publicznoskargowym większości czynów uzasadnione jest tym, że fakt popełnienia przestępstwa narusza ustalony w państwie porządek prawny, w związku z czym godzi nie tylko w indywidualne dobra jednostek, osób prawnych czy instytucji, ale także w interes publiczny.
Charakteryzuje się on przede wszystkim publiczną formą ścigania i oskarżenia, co wyraża się w klasycznym postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez powołane do tego państwowe organy ścigania, a następnie w publicznej skardze karnej, składanej w interesie publicznym przez organ państwa powołany do pełnienia funkcji oskarżyciela publicznego.
W tym trybie ścigana jest znaczna większość przestępstw wymienionych w kodeksie karnym i ustawach szczególnych, które za pewne zachowania przewidują odpowiedzialność karną. Jeżeli ustawa milczy na temat trybu ścigania to oznacza, iż przestępstwa te ścigane są z oskarżenia publicznego.
Mówi się, że w takich sprawach organy te działają z urzędu.
Jest jeszcze odłam oskarżenia publicznoskargowego tj. w przypadku przestępstw wnioskowych organy postępowania przygotowawczego (policja, prokuratura) mogą podjąć czynności zmierzające do zabezpieczenia dowodów przestępstwa, jednak żeby kontynuować postępowanie muszą uzyskać zgodę (wniosek) osoby pokrzywdzonej. Po złożeniu takiego wniosku postępowanie toczy się już w takim samym trybie jak w sprawie publicznoskargowej.
Przede wszystkim do przestępstw wnioskowych należą z reguły takie przestępstwa, co do których pokrzywdzony może nie chcieć prowadzenia postępowania karnego i roztrząsania szczegółów sprawy.
TRYB PRYWATNOSKRGOWY
Natomiast w trybie prywatnoskargowym pismem procesowym inicjującym postępowanie prywatnoskargowe jest prywatny akt oskarżenia. Zauważyć także trzeba, iż oprócz podstawowych wymogów pisma procesowego z art. 119 k.p.k. (czyli oznaczenie organu, do którego pismo jest kierowane, oznaczenie podmiotu wnoszącego pismo, a teraz także po nowelizacji k.p.k. w 2019 r. w pierwszym piśmie złożonym w sprawie – numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub oświadczenie o ich nieposiadaniu, treść wniosku lub oświadczenia , data i podpis podmiotu wnoszącego pismo), prywatny akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie (art. 487 k.p.k.).
Jeśli wymaga tego interes społeczny prokurator może ingerować w postępowanie prywatnoskargowe.
Akt oskarżenia wnosi się bezpośrednio do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. W sprawach z oskarżenia prywatnego właściwy rzeczowo będzie zasadniczo sąd rejonowy. Właściwość miejscową wyznacza miejsce popełnienia przestępstwa (art. 31 § 1 k.p.k.)
Na podstawie art. 488 § 1 k.p.k. Policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu.
Zawiadomienie o przestępstwie powinno zawierać jak najwięcej konkretnych informacji. Jeżeli uważasz, że jesteś w stanie sam wyczerpująco opisać, co się wydarzyło, możesz wysłać pocztą, mailem, faksem czy też przynieść osobiście do jednostki Policji napisane przez siebie zawiadomienie o przestępstwie.
Możesz też po prostu udać się do jednostki Policji, gdyż najczęściej spotykaną formą zawiadomienia o przestępstwie jest zawiadomienie złożone w formie ustnej, przyjęte i spisane przez policjanta w formie protokołu.
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANIE Z OSKARŻENIA PRYWATNOSKARGOWEGO
- art. 212 k.k. – przestępstwo zniesławienia,
- art. 216 k.k.- zniewaga,
- art. 217 k.k. – naruszenie nietykalności cielesnej,
- art. 157 k.k. – lekkie uszkodzenie ciała
Tryb ścigania przestępstw – PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE
W przypadku przestępstw z oskarżenia prywatnoskargowego co do zasady, nie toczy się postępowanie przygotowawcze. Wszczęcie postępowania z oskarżenia prywatnoskargowego może toczyć się tylko na skutek złożenia skargi lub aktu oskarżenia przez osobę pokrzywdzoną. Postępowanie w sprawie przestępstwa publicznoskargowego jest wszczynane i prowadzone przez organy ścigania, którymi najczęściej jest policja lub prokuratura.
Między prywatnym aktem oskarżenia a publicznym aktem oskarżenia istnieją nie tylko różnice, ale również podobieństwa. Przede wszystkim prywatny akt oskarżenia musi przyjąć formę oskarżenia, czyli opisać czyn, z jakiego oskarżyciel wysnuwa możliwość realizacji znamion określonego typu czynu zabronionego, a także przedstawić dowody, które uzasadniają oskarżenie tak jak w publicznoskargowym akcie oskarżenia.
Jako podobieństwo należy także wskazać możliwość wniesienia przez oskarżonego odpowiedzi na akt oskarżenia. Jest to uprawnienie oskarżonego do złożenia oświadczenia w przedmiocie wniesionego przeciwko niemu aktu oskarżenia.
PAMIĘTAJ
Jeżeli jesteś jednocześnie pokrzywdzonym, przed pierwszym przesłuchaniem zostaniesz pouczony o posiadaniu statusu strony procesowej w postępowaniu przygotowawczym oraz o wynikających z tego Twoich uprawnieniach i obowiązkach. Zostanie Ci wręczone „Pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym”.
Jeżeli złożyłeś zawiadomienie o przestępstwie, musisz liczyć się z faktem, że tym samym przyjąłeś na siebie pewne obowiązki. Będzie ich więcej w sytuacji, gdy jednocześnie jesteś pokrzywdzonym lub/i świadkiem przestępstwa .
W rozmowie z policjantem zostaniesz pouczony o treści dwóch ważnych przepisów kodeksu karnego. Jest to art. 238 k.k., przewidujący odpowiedzialność karną za zawiadomienie organów ścigania o niepopełnionym przestępstwie oraz art. 234 k.k., który określa odpowiedzialność karną za fałszywe oskarżenie innej osoby o popełnieniu przestępstwa. Odpowiedzialność karna w w/w sytuacji przewidziana jest tylko wtedy, gdy ktoś świadomie wprowadził w błąd Policję lub prokuratora.
Pokrzywdzony musi przez cały tok procesu sądowego czynnie popierać prywatny akt oskarżenia. Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego na posiedzeniu pojednawczym lub rozprawie głównej bez usprawiedliwienia oznacza odstąpienie od oskarżenia i będzie skutkować umorzeniem postępowania, chyba że już rozpoczął się przewód sądowy.
Tryb ścigania przestępstw – prawnik Agnieszka Muskus
Super dzięki